Magazine Leather Yayıncılık olarak, 73. AYSAF Fuarı kapsamında ikincisi düzenlenen “Tasarlıyoruz Derecesine” programında AYSAF Genel Koordinatörü Mukadder Bozkaya ile kısa bir röportaj gerçekleştirdik.
Mukadder hanım serginiz gayet güzel. Çok beğendik. AYSAF fuarı boyunca öğrencilerimizi yayınladık. Röportajlar yaptık onlarla. Şimdi de sizleri dinlemek istiyoruz.
“Tasarlıyoruz Derecesine” serüveni nasıl başladı?
Herkese merhaba… Öncelikle çok teşekkür ediyoruz. “Tasarlıyoruz Derecesine”, aslında ortak bir ekibin işi, tek başıma değerlendirmek çok doğru olmaz. Öyle düzelteyim ilk başta.
Ayakkabı Yan Sanayicileri Derneği (AYSAD) olarak yılda iki kez düzenlediğimiz ve bu yıl Yetmiş Üçüncüsünü düzenlediğimiz AYSAF Fuarının içerisinde yer alan “Tasarlıyoruz Derecesine” ikinci etkinliğimiz. Bu geçen sene bir anda ortaya çıkan bir fikir. Temel amacımız et endüstrisinin arttığı olan kullanılmadığı takdirde ziyan olabilecek bir ürünü geliştirerek işleyerek, katma değeri yüksek bir ürün haline getiriyoruz. Bu deri sektörünün tanımıdır kısa bir anlatımla.
Biz burada bir şey fark ettik. Deri sektöründe tasarımların çok daha fazlası olması gerektiğini ve bu konuda eğitim veren üniversiteden çıkan öğrencilerimizin sektöre ulaşamadığını, sektörün de elemana ulaşamadığını fark ettik. Bu hedefle biz dedik ki dört günlük fuar süresince sektör Üniversite öğrencisine, Üniversite öğrencisi ise sektöre ulaşsın dedik ve bu “Tasarlıyoruz Derecesine” fikri oradan çıktı.
Tamamen deri ağırlıklı hiçbir şekilde derinin yerine ikame edilecek ürünlerin kullanılmadığı, Lise, Meslek Yüksek Okulu, Üniversite ve Lisans Üstü Eğitim veren Okulların Öğrencilerine ve geriye dönük üç yıllık mezunlarına açık bir seçki bu. Bu bir yarışma değil, ilk başta bunu düzelteyim, çünkü çok karıştırılıyor. Bu yalnızca bir proje seçkisi.
Buraya girmek isteyen kişiler, bize ders notları, el çizimleri varsa koleksiyonları bunları önceden tasarlamışlarsa ya da okulda yapmışlarsa bize onları gönderiyorlar. Alanında seçkin bir jüri heyetimiz tarafından bunlar değerlendiriliyor. AYSAF fuarın içerisinde dört günlük fuar süresince hem bir sergi olarak kalıyor hem de ürüne dönüştürülmüş olan eserler varsa onları da sergiliyoruz.
Yani bu bir nevi aslında sağlam bir network, iki tarafın birbirini tanıdığı, anladığı birine kaynaştığı iki taraflı iki yönlü bir kazanım. Öyle söyleyeyim size.
Bu sene gerçekten çok güzel tasarımlar sergilendi. Hatta yarışma olabilecek tasarımlar sergilendi. Öğrencilere de teşekkürlerimizi sunarız.
Bu arada bu sene gözlemlediğiniz üzere yani deriye odaklı ne söylenebilir? …Ayakkabı endüstrisinde hem deri kullanılıyor aynı zamanda hem de yan sanayi ürünler de kullanılıyor. Yani yüzde yüz sürdürülebilir ürünler de kullanılıyor. Yüzde yüz sürdürülebilir ürünler olmayanlar da kullanılıyor. Bununla ilgili neler söylemek?
Şimdi şöyle söyleyeyim derinin yerini ikame edilebilecek ürünleri ben kişisel olarak o deri kategorisine sokmuyorum zaten. Çünkü onlar dediğim gibi ikame edilebilir ürünler. Deri yüzyıllardan beri gelen insanlığın varoluşuyla beraber yaşayan bir materyal. Bir dokusu var, bir hikayesi var, bir öyküsü var.
Siz onu daha da zenginleştirebiliyorsunuz. Ne yazık ki son dönemde özellikle pandemiden sonra insanların günlük alışkanlıklarını trendleri değiştirmeleri sonucunda deri, biraz böyle bir kenara doğru atıldı. Burada zaten birtakım trendsetter’lar sağ olsunlar. Bunlar çevre dostu değil, işte bunlar hayvanları derisi için öldürüyorsunuz gibi gibi… bana göre geçerliliği olmayan söylemlerle çıkınca deriye karşı bir antipati oluştu. Oysa ki kralların, padişahların ya da kendisini böylesine daha farklı hissetmek isteyenlerin kullandığı bir günlük hayatımızın her yerine giren bir materyaldir deri. Eğer ki biz bunu kullanmazsak et endüstrisinin devamı bu. Bu durumda mezbahada kesilen hayvanların atıkları yani deri atıktır. Çünkü bu atıkların asıl çevre felaketini o zaman doğuracaklar ya gömecekler ya yakacaklar ya yok edecekler bir şekilde. Ama biz bunu alıyoruz, işliyoruz ve katma değeri yüksek bir ürüne dönüştürüyoruz. Aynı zamanda geri dönüşüm sektörüyüz aslına baktığınız zaman.
Öğrencilerimizin büyük bir çoğunluğu da bunları o kadar güzel zenginleştirdiler ki özellikle mesela bu dönemde ve geçtiğimiz dönemde “Tasarlıyoruz Dericesine” ilk etkinliğinde, bir arkadaşımızın yaptığı bir ayakkabı jüriden tam puan almıştı. Bu dönemde de Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi, Tekstil Moda Tasarım Aksesuar ana dalından bir öğrencimiz KOI isimli bir koleksiyon çalışmasıyla jüriden tam not aldı.
Ama tekrar söylüyorum bu bir yarışma değil. Yarışmaların bir tane birincisi oluyor. Bir tane ikincisi oluyor. Ama benim on yedi tane birincim var. Geçen sene de on yedi tane birincim vardı. O anlamda ben bunu yarışmadan ziyade yine dediğim gibi bir network olarak kullanmayı tercih ediyorum.
Bahsettiğiniz konu derinin atık olmasından kastımız bu derinin kullanım aşaması. Kesinlikle buna katılıyoruz. Programın isminden de anlaşılacağı üzere “Tasarlıyoruz Dericesine” oradaki ana temanız zaten deriye vurgu yapmak. Deriyi kullanmak, deri özendirmek sonuçta bizim…
Evet, bizim zaten çıkış noktamız derinin yeniden tanınabilirliğini yani o bilindik havasından çıkarıp günlük hayatın içerisine daha fazla sokmak.
Şimdi bakın önceden mesela deri ulaşılamaz bir şeydi çünkü lüks kategorisinde sayılıyordu. Ama bugün kullandığınız cep telefonlarının kılıfları var, saat kayışları var, bilgisayar laptoplarımızı sardığımız kılıflar bunlar da deriyle yapılabiliyor.
Yani biz derinin kullanım amacını çok daha fazla açmamız lazım, dekorasyonunda bile kullanılıyor artık. Yani deriyi lüks kategorisinden çıkarmak lazım.
Geçtiğimiz senelerde bizim bir etkinliklerimiz vardı. “AYSAF TALKS” etkinliklerimizin bir tanesine bir arkadaşımız Lisans üstü tezi olarak deri ve derinin yerine ikame edilen iki tane “VEGAN” ve “SUNİ” malzemelerde karşılaştırma yapmıştı.
Şöyle özetleyeyim size derinin kullanılan materyalleri işleme yöntemi ve diğer kimyasallarla beraber doğada çözünürlüğüne insan ömrü yeterken “SUNİ” ya da “VEGAN” diye tabir edilen ve içerisinde petrol türevlerinin oldukça fazla kullanıldığı bu materyallerin geri dönüşüm süresinde maalesef insan ömrü yetmiyor.
Sözünüzü kestim kusura bakmayın bir şey eklemek istiyorum; “VEGAN” deri diyorlar buna “VEGAN” deri demek değil, yüzde yüz sürdürülebilir bir deri değil aslında…
Yanlış hatırlamıyorsam Brezilya, İtalya, Portekiz, Danimarka, Belçika ve en son sanıyorum yanılmıyorsam Japonya artık o “deri” tabirini “VEGAN” ve “SUNİ” de kaldırdı. Yani artık bizdeki gibi onlar Suni deri ya da Vegan deri terimini kaldırdı. Çünkü “Deri” terimini koruyorlar.
Bizim aslında bunu yapmamız lazım. Bu terimin korunması lazım. Çünkü hakikaten çok açıklayıcı bir terim değil. Çünkü derinin üretiminde kullanımında her şeyine çok inanılmaz bir zanaat var, ustalık var, alın teri var. Sizde araştırıyorsunuz benim gibi deliler gibi biz de bunu araştırıyoruz ediyoruz.
Eskiden mesela hacca gidenler, Debbağlarda yani bugün de tabir ettiğimiz Tabakhanelerdeki çalışanlarla paralarını değiştiriyorlar. Sizinki helal paradır diye. Yani böyle kutsal ve geleneksel bir meslekten geliyoruz. Ama bunun yerine bir şeylerin ikame edilmesi açıkçası bir deri aşığı olarak ve otuz altı yıldır bu sektör içerisinde olan biri olarak beni çok rahatsız ediyor.
Son bir soru olarak yine deri üzerine, deri bitecek mi?
İnsanın biyolojik yapısı protein ayrıştırmaya yönelik, öyle bir tasarlanmış. Ana besin kaynağımız et olduğuna göre bizim deri bitirebilme şansımız yok maalesef.
Virgül koyarak şöyle söyleyeyim; hiçbir anne kendi çocuğuna yapay süt içirmez zaten yapay peynir de yedirmez. Haliyle sonuçta hayvanlardan muhakkak yararlanacağız. Bu konuda deri bence de bitmeyecektir.
Bu organizasyonu düzenlediğiniz için çok çok teşekkür ederim.
Ben teşekkür ediyorum sizlere hepimize başarılar diliyorum.
Bu sergi devam etsin diyorum ve Uluslararası bir organizasyon olsun diyorum.
Devam edecek inşallah tek temennim, teşekkür ederim.
Ben teşekkürler sağ olun.
