“Küresel deri piyasalarında yaşanan değer kaybı, aslında ham maddenin tam anlamıyla değerlendirilmemesinden kaynaklanıyor. İnsanlık beslenmeye devam ettikçe, derinin doğru değerlendirilmesi, hem çevresel hem de döngüsel ekonomi için bir sorumluluk olarak görülmelidir.”
“ICT olarak uluslararası standartlara uygun sertifikasyon süreçlerini yaygınlaştırarak deri ürünlerinin izlenebilirliğini ve kalite algısını artırmayı hedefliyoruz.”
Sayın Bekir Burak UYGUNER bey, öncelikle sizi tanımak istiyoruz.
1971 yılı, İstanbul doğumluyum. Deri sanayicisi bir ailenin üçüncü neslini temsil ediyorum. İlk ve orta öğrenimimi İstanbul Erkek Lisesi’nde tamamlandıktan sonra, yüksek öğrenimimi İsviçre’de American College Of Switzerland’da gerçekleştirdim.
1935 yılından bu yana faaliyet gösteren Uyguner Deri’nin Yönetim Kurulu Başkanlığı görevini yürütüyorum. 30’dan fazla ülkeye mamul deri ihraç eden Uyguner Deri markamızla, sığır derisinden jelatin ve kolajen üretmek için Türkiye’de Gelner Gıda’yı kurduk. Yine, Gelner Gıda’nın da Yönetim Kurulu Başkanıyım.
Ayrıca, STK’larda da aktif olarak görev alıyorum. 1927 yılında kurulan Türkiye Deri Sanayicileri Derneği’nde (TDSD) Yönetim Kurulu Başkanı ve Mart 2023 itibarıyla da Uluslararası Deri Sanayicileri Konseyi’nde (ICT) Başkanlık görevini yürütüyorum.
UYGUNER DERİ’den biraz bahsedebilir misiniz?
1935 yılında kurulan Uyguner Deri Sanayi ve Ticaret A.Ş. faaliyetlerini 1992 yılının sonuna kadar İstanbul Kazlıçeşme’de sürdürdü. 1993 yılında Tuzla Organize Deri Sanayi Bölgesi’ne taşınan Uyguner vidala, giysilik, döşemelik ve saraciyelik derileri üreterek faaliyetlerine devam ediyor.
Dünya modasını ve teknolojik gelişmeleri yakından takip eden ve müşterilerine kaliteli ürünleri zamanında teslim etmeyi amaçlayan Uyguner; 2006 yılında merkezi Güngören’de bulunan pazarlama firmasını kurdu. Uyguner Deri Pazarlama, İstanbul’da 4, İzmir, Konya, Gaziantep ve Moskova’da deri satış mağazası ile kaliteyi müşterilerine sunuyor.
Şirket olarak konfeksiyon, döşemelik, ayakkabılık, çantalık deri alanlarında ihracat gerçekleştiriyor. Uyguner Deri, özelikle döşemelik deri üretimi gerçekleştirdiği Bursa’daki fabrikasından 30’un üzerinde ülkeye ihracat gerçekleştiriyor. Döşemelik deri ürünleri, katma değerli bir şekilde her yıl ortalama sadece 8-10 milyon dolar değerinde bitmiş deri olarak başta Avrupa olmak üzere Uzakdoğu, Orta Asya ülkelerinden Hindistan ve Çin’e kadar ihraç ediliyor.
90 yıllık birikim ile deri üreten, ulusal ve uluslararası deri sektöründe lider olmayı hedefleyen Uyguner, ülke ekonomisine katkı sağlamak ve müşterilerine mükemmel hizmet verebilmek için Ar-Ge yatırımlarına devam ediyor. Uyguner Deri, Türkiye’nin ilk helal toz, yaprak jelatin ve kolajen üretimini gerçekleştirmek için Balıkesir’de Gelner Gıda’yı kurdu.
International Council of Tanners (ICT) Başkanlık görevine yeniden seçildiğiniz için öncelikle tebrik ediyoruz. Neler söylemek istersiniz?
Öncelikle teşekkür ederim, içinden geçtiğimiz dönemde sektörümüz, sürdürülebilir üretim, şeffaf tedarik ve çevresel sorumluluk gibi konularla daha fazla yüzleşiyor. ICT’yle bu dönüşümün parçası olmaktan ve global ölçekte deri endüstrisinin daha güçlü, daha yenilikçi ve daha çevreci bir yapıya kavuşmasına katkı sağlamaktan memnuniyet duyuyorum.
Önümüzdeki dönemde; sektörümüzün uluslararası temsil gücünü artırmaya, genç kuşakları bu alana kazandırmaya ve dünya genelinde deri üretiminde sürdürülebilirlik standartlarını yükseltmeye yönelik çalışmalarımızı kararlılıkla sürdüreceğiz.
İnsanlık tarihinde Tahıl’ın evcilleştirilmesi ve hayvancılığın ilk yaygınlaşması dönemi ve Deri’nin insanlık tarihi ile örtüşen zanaatın günümüz dünyasındaki önemini tekrar nasıl vurgulayabiliriz? Sonuçta insanlığın ana besin zincirinde olan et tüketiminden doğan bu değerli zanaatı nasıl anlamalıyız?
Tahılın evcilleştirilmesi ve hayvancılığın yaygınlaşması, insanlık tarihindeki en köklü dönüşümlerden biridir. Bu dönüşüm sadece beslenme alışkanlıklarını değil, yerleşik hayata geçişi, toplumların yapısını ve ekonomi anlayışını da şekillendirmiştir. Bu tarihsel süreçte, dericilik zanaatı neredeyse insanla yaşıt olacak kadar eski bir yere sahiptir diyebiliriz.
Deri; avcılıkla başlayan, sonrasında hayvancılıkla sistematik hale gelen et üretiminin doğal bir yan ürünüdür. Atalarımız, doğadan aldıkları her parçayı sorumlulukla değerlendirmiş, deriyi giyimde, korunmada, taşımada ve barınmada kullanarak doğayla sürdürülebilir bir ilişki kurmuşlardır.
Bugün geldiğimiz noktada, hayvancılığın yan ürünü olan derinin işlenmesi, hâlâ insan eliyle ve ustalıkla yapılan bir zanaattır. Bu yönüyle hem kültürel mirasın hem de döngüsel ekonominin bir parçasıdır. Dolayısıyla, dericilik yalnızca bir sanayi kolu değil, aynı zamanda doğaya saygılı üretim anlayışının ve insanlığın binlerce yıllık yaşam pratiğinin devamı olarak görülmelidir.
Deriye değer vermek; atığın değerli bir ürüne dönüşümünü desteklemek, emeğe, geleneğe ve sürdürülebilirliğe sahip çıkmak demektir. İnsanlık beslenmeye devam ettikçe, derinin doğru değerlendirilmesi, hem çevresel hem de döngüsel ekonomi için bir sorumluluk olarak görülmelidir.
Küresel Deri endüstrisi için karşıt görüşler var “hayvanlar derisi için katlediliyor” diye bu argüman doğru mu? Ve son yıllarda hayvan refahı ve sürdürülebilirlik eksenli baskılar mevcuttu, nitekim deri zaten sürdürülebilir bir materyal olduğu için “DERİ” isim hakkı kullanımının lisansını tüm dünyada yaygınlaştırma çalışmalarınızdan bahseder misiniz?
Küresel kamuoyunda maalesef zaman zaman ‘hayvanlar sadece derisi için katlediliyor’ gibi yanlış ve temelsiz bir algı ortaya atılabiliyor. Ancak bizler de her seferinde bunun doğru olmadığını üstüne basa basa vurguluyoruz. Deri endüstrisi, et ve süt gibi hayvansal gıda üretiminin doğal bir yan ürünü olan ham deriyi işler. Yani, deri bir atığın değerli ürüne dönüşmesidir. Eğer biz bu derileri değerlendirmezsek, her yıl milyonlarca ton biyolojik atık israf olur ve çevresel bir yük haline gelir.
Bu açıdan baktığınızda deri, döngüsel ekonomiye en uygun, çevreyle uyumlu ve sürdürülebilir bir ham maddedir. Nitekim derinin üretim sürecinde de artık su tüketimini azaltan, kimyasal ayak izini düşüren, karbon salımını minimize eden teknolojiler kullanılmaktadır.
Öte yandan, hayvan refahı ve sürdürülebilirlik konularında artan toplumsal duyarlılığın sektörümüz için bir tehdit değil; daha da iyi üretim standartlarına ulaşmamız için bir fırsat olduğunun düşünüyoruz. Bizler bu gelişmeleri yakından takip ediyor, uluslararası normlara uygun üretimi teşvik ediyoruz.
Bu anlayışla, ‘DERİ’ isminin tüm dünyada doğru temsil edilmesi için küresel ölçekte bir isim hakkı çalışması başlattık. Hedefimiz, sadece kaliteli ve sorumlu üretim yapan işletmelerin ‘DERİ’ ismini kullanabilmesi. Böylece hem tüketicinin doğru bilgilendirilmesi hem de sektörün itibarının korunmasını amaçlıyoruz.
Tüm dünyada geçerli olacak bu lisanslama sistemiyle, tüketicilere ‘Bu gerçek deridir ve sürdürülebilir koşullarda üretilmiştir’ güvenini sunmak istiyoruz. Sorumlu üretim yapan üreticiler ile duyarlı tüketiciler arasında şeffaf bir bağ kurmayı amaçlıyoruz.
Küresel Deri piyasalarındaki değer kaybını önlemek için çalışmalarınız var mıdır? (Örneğin Et endüstrisinden doğan atığın tekrar değer yaratması ve bunun ekonomiye kazandırılması yani küresel ham deri borsası gibi sonuçta ham madde olduğu için. Veya Sertifikasyon çalışmaları gibi)
Küresel deri piyasalarında yaşanan değer kaybı, aslında ham maddenin tam anlamıyla değerlendirilmemesinden kaynaklanıyor. Oysa deri, et endüstrisinin bir yan ürünü olarak ortaya çıkıyor ve doğru yönetildiğinde yüksek katma değerli ürünlere dönüşebiliyor. Biz de bu potansiyeli değerlendirmek üzere sürdürülebilirlik odaklı projeler yürütüyoruz. Hatta Uyguner deri olarak Gelner Gıda’yı kurduk. Gelner A.Ş. çatısı altında; Jelyap ve GNR markaları bulunuyor. Jelyap markası ile yenilebilir gıda jelatini, farmosetik sığır jelatini, toz ve yaprak jelatin başta olmak üzere birçok bioteknoloji ürünün üretimini ve Ar-Ge çalışmalarını yürütüyoruz.
Gelner olarak ayrıca, yenilikçi bir gıda takviyesi olarak ‘Kaliteli Yaşam Desteği Sağlayan’ takviye edici Kolajen Peptid ürünlerini GNR Markası altında üretmekteyiz. Tüm ürünlerimiz ‘helal’ koşullar altında üretilmekte. Yüzde 100 sığır derisi kullanılarak proteinin çeşitli alanlarında yeni ürünler üretmeye ve var olan ürünleri her geçen gün geliştirmeye devam ediyoruz.
Gelner ile tıp, eczacılık, kozmetik ve gıda gibi birçok sektörde ürün çeşitliliği, üretim kapasitesi ve ürün kalitesi ile Türkiye ekonomisine katkı sunuyoruz. Böylelikle deriden elde edilen kolajen ile hem sağlık ve kozmetik gibi sektörlere katma değer sağlıyor hem de endüstriyel atığı değerli bir ürüne dönüştürerek çevresel etkileri azaltıyoruz.
ICT olarak da uluslararası standartlara uygun sertifikasyon süreçlerini yaygınlaştırarak deri ürünlerinin izlenebilirliğini ve kalite algısını artırmayı hedefliyoruz.
Türkiye Deri Sanayisi köklü bir geçmişe sahip, Türkiye OSB’lerinde neredeyse tabakhane sayısının düşmesi, Türkiye sektöründe sizce inovasyonun kapısını açar mı? ve özellikle kurban bayramlarında ham derilerin değersiz görülmemesi için faaliyetleriniz var mı? Türkiye’deki Deri Sanayi hakkındaki yorumlarınız ve sektörün geleceği konusunda görüşlerinizi almak istiyorum.
Ülke topraklarımız binlerce yıldır deriyi işleyen, onu hayatın bir parçası haline getiren bir coğrafya. Ancak bugün geldiğimiz noktada, özellikle OSB’lerde tabakhane sayısının azalması, ilk bakışta bir gerileme gibi görünse de aslında bu dönüşüm bize inovasyonun ve teknolojik dönüşümün kapısını aralıyor diyebiliriz. Artık daha çevreci, daha dijital ve daha yüksek katma değerli üretim modelleriyle ilerlemek zorundayız. Geleneksel olanı koruyarak ama geleceğe uygun hale getirerek ilerlemek en büyük gayemiz.
Kurban Bayramı gibi dönemlerde ortaya çıkan ham derilerin değersiz görülmesi, hem ekonomik hem çevresel olarak ciddi bir kayıp. Bu nedenle, ham derilerin doğru toplanması, işlenmesi ve ekonomiye kazandırılması için çeşitli bilinçlendirme ve yönlendirme çalışmalarında bulunuyoruz. Toplumla sektör arasındaki bağı güçlendirmeye çalışıyoruz. Çünkü bu atık değil, bir değer zincirinin başlangıç noktası.
Suni veya vegan ismiyle anılan fosil bazlı malzemelerin yıkıcı rekabetine, AB Yeşil Mutabakatı kapsamındaki sektöre özgü düzenlemelere, sürdürülebilirlik arayışına rağmen Türk deri sanayiinin geleceği için karamsar değiliz. İçinden geçtiğimiz süreç tüm dünyada olduğu gibi bizde de kabul değişimi şeklinde olacak gibi görünüyor. Her önemli değişim beraberinde ya yeni girişimler ya da mevcutların piyasadan çekilmesi ile sonuçlanıyor ki bu Türk deri sektöründe hep işletme sayısının azalması şeklinde oldu. Buna rağmen üretim miktarımız azalmak yerine arttı. Çünkü pazarda kalmayı başaran işletmeler yeni gelişmeleri hızlıca adapte ederek üretime devam ettiler. Bugün de benzer bir süreç yaşanacak gibi görünüyor.
Teknolojik gelişmeler ve sürdürülebilir üretim yöntemleri sayesinde sektörümüzün daha da güçleneceğine inanıyorum. Üretim ve istihdam açısından baktığımızda, deri sanayi, ülkemizde önemli bir yer tutmakta ve birçok kişiye istihdam sağlamaktadır. Ancak, sektörde daha fazla yenilikçi yaklaşımlar ve yüksek katma değerli ürünler üretilmesi gerektiğine inanıyorum. Bu şekilde hem iç piyasada hem de uluslararası pazarlarda daha rekabetçi olabiliriz.
ICT olarak, Deri Sanayi atıkları çevre ve iş güvenliği kapsamında Uluslararası ve Türkiye olarak Faaliyetleriniz nelerdir? Atıkların geri dönüştürülmesi yapılıyor mu?
ICT olarak, deri endüstrisinin çevreyle barışık bir yapıya kavuşması bizim öncelikli gündemimiz. Bugün deri sanayi atıkları yalnızca bertaraf edilmesi gereken bir yük değil, doğru teknoloji ve yönetişimle ekonomik değere dönüştürülebilecek kaynaklar. Bu anlayışla, ICT çatısı altında çevre ve iş güvenliği standartlarının yükseltilmesine yönelik küresel çapta rehberlikler, iş birlikleri ve eğitimler düzenliyoruz.
Türkiye özelinde de sektörle iç içe çalışmalar yürütüyoruz. Özellikle organize sanayi bölgelerinde atık su arıtma tesislerinin modernizasyonu, katı atıkların ayrıştırılması ve yeniden kullanımı üzerine projeleri destekliyoruz. Tabakhane atıklarının, biyoteknoloji kullanılarak kompostlaştırılması, gübreye ya da enerjiye dönüştürülmesi yönünde ciddi çalışmalarımız bulunuyor.
Ayrıca, deri üretim sürecinde ortaya çıkan kolajen gibi değerli yan ürünlerin geri kazanımı da çok önemsiyoruz. Uyguner Deri olarak kurduğumuz Gelner Gıda’yla bu alana odaklanarak, deri atıklarından kolajen üreterek hem çevre dostu bir yaklaşım geliştiriyor hem de bu yan ürünleri sağlık, kozmetik ve gıda gibi sektörlere kazandırıyoruz.
Uluslararası sektör çalışanları için üniversitelerle iş birliğiniz ve faaliyetleriniz var mı? (Yetişen kalifiye eleman ve nitelikli eleman konusunda)
Deri endüstrisinin sürdürülebilir büyümesi ancak kalifiye insan kaynağıyla mümkündür. Bu bilinçle, ICT olarak uluslararası üniversitelerle, mesleki eğitim kurumlarıyla ve araştırma merkezleriyle sürekli temas halindeyiz. Hem temel deri teknolojileri hem de sürdürülebilir üretim süreçleri konusunda bilgi birikimini genç kuşaklara aktarmak için eğitim iş birlikleri yürütüyoruz.
Türkiye özelinde de gerek üniversiteler gerekse meslek yüksekokullarıyla projeler geliştiriyoruz. Aynı zamanda Avrupa’daki deri teknolojisi enstitüleriyle öğrenci değişim programları ve ortak araştırmalarla sektörel bilgi paylaşımını teşvik ediyoruz.
Yetişmiş insan kaynağının sektörde kalması için sadece eğitim değil, aynı zamanda sektöre aidiyet duygusunu artıracak sosyal projeler ve istihdam politikaları üzerinde de çalışıyoruz. Ayrıca gençlerin kariyerlerini bu alanda şekillendirmesi için sektörün güncel ihtiyaçlarını yakalayan modüler eğitim içeriklerinin geliştirilmesi yönünde girişimlerimiz bulunuyor.
Son olarak mesleğe gönül vermiş insanlara neler söylemek istersiniz?
Deri, insanlık tarihiyle yaşıt bir zanaat. Bu mesleğe gönül vermiş herkes aslında sadece bir üretim sürecine değil, binlerce yıllık bir kültüre de hizmet ediyor. Emekle, sabırla ve ustalıkla şekillenen her deri, arkasında büyük bir birikim ve adanmışlık barındırıyor.
Bugün bizlerin sorumluluğu bu mirası hem sürdürülebilir hem de yenilikçi bir şekilde geleceğe taşımak. Teknoloji değişebilir, pazarlama dilleri dönüşebilir ama bu mesleğe ruhunu veren şey yani emeğe saygı, çevreye duyarlılık ve kaliteye bağlılık her zaman aynı kalacaktır.
Bu sektörün gerçek itici güçleri bu işe gönül verenlerdir. Bu vesileyle tutkularını kaybetmeden çalışmaya devam eden tüm sektör üreticilerime teşekkürlerimi sunuyorum.
